Η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, τον απασχόλησε από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια, οδηγώντας τον στην ερευνά και παρατήρηση των δυνάμεων της φύσης, έτσι ώστε να τις κατανοήσει, και να εισχωρήσει σταδιακά πίσω από τα φαινόμενα, στους νόμους που διέπουν την πλανητική τάξη και ευρυθμία.
Στα πρώιμα στάδια του ανθρώπινου πολιτισμού, η φύση θεοποιήθηκε, και λατρεύτηκε ως η μεγάλη μητέρα, παίρνοντας διαφορετικά ονόματα, σε κάθε πολιτισμό, στην Αίγυπτο ως Ίσιδα, στην Ελλάδα ως Δήμητρα, στην Μεσοποταμία ως Ιστάρ, κ.λ.π.
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει την φύση, τα πάντα για αυτούς ήταν πλήρη θεών, συνεπώς το θείο ενυπήρχε σε όλα τα φυσικά φαινόμενα, από τις πηγές, τα ποτάμια και την θάλασσα , έως τα δένδρα, τους σεισμούς και τις αστραπές.
O κόσμος στην αρχαία Ελληνική σκέψη αποτελούσε ένα εν-τάξη σύμπαν του οποίου η προκαθορισμένη υπέρβαση επιφέρει αταξία και κυρώσεις. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ηράκλειτος: «ο Ήλιος δεν θα υπερβεί τα όρια του, ειδάλλως, οι Ερινύες που επικουρούν τη Δίκη, θα τον ανακαλύψουν».
Σύμφωνα με την αρχαία Ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη, ο κόσμος δημιουργήθηκε κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η ίδια του η δομή, περιείχε το μυστικό μιας ιερής και αιώνιας τάξης, που αποκαλύπτεται ως κοσμική και πλανητική αρμονία, και εν τέλη εξατομικεύεται στην ανθρώπινη ύπαρξη.
Κατ΄ αυτόν τον τρόπο η προστασία του περιβάλλοντος έπαιζε πρωταρχικό ρόλο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Πολλά άλση για παράδειγμα ήταν ιερά, καθώς πολλά από αυτά ήταν αφιερωμένα σε θεούς. Είχαν μάλιστα θεσπιστεί νόμοι που προστάτευαν την κοπή δένδρων, καθώς αυτό αποτελούσε ύβρη τόσο για τον θεό στον οποίο ήταν αφιερωμένο το άλσος, όσο και για τις Νύμφες Δρυάδες που κατοικούσαν στους Δρυμώνες, και για τις νύμφες Αμαδρυάδες που ζούσαν στα δένδρα. Οι νύμφες δεν ήταν αθάνατες καθώς η ζωή τους συνδεόταν με το δένδρο στο οποίο κατοικούσαν, και πέθαιναν μαζί με αυτό, για αυτό και κάθε δένδρο θεωρείτο ιερό και προστατευόταν, ενώ επιβαλλόταν η συστηματική αντικατάσταση των νεκρών δέντρων.
Χαρακτηριστικός είναι ο μύθος του Ερυσίχθονα, ο οποίος ήταν βασιλιάς στην Θεσσαλία και είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη, όχι για τα ηρωικά του κατορθώματα, ούτε για την καλοσύνη του, αλλά για την σκληρότητα του, τον οξύθυμο χαρακτήρα του, και την πλεονεξία του. Θέλοντας να χτίσει ένα μεγαλόπρεπο παλάτι αποφάσισε να κόψει ξύλα από ένα δάσος κοντά στο παλάτι του. Έτσι ο Ερυσίχθονας άρχισε να κόβει αλόγιστα τα δέντρα του δάσους. Οι υπήκοοι του έχοντας διαπιστώσει την κατάχρηση που έκανε εξαιτίας της πλεονεξίας του, προσπάθησαν να τον μεταπείσουν για την άσκοπη κοπή τόσων δένδρων, και του εξέφρασαν τους φόβους τους για το ενδεχόμενο να ξεσπούσε επάνω του η οργή της Δήμητρας.
Ο Ερυσίχθονας όχι μόνο δεν έλαβε υπόψιν του τις προειδοποιήσεις των ανδρών του, αλλά εκστόμισε σκληρά λόγια τόσο για τα δέντρα, τις νύμφες Αμαδρυάδες αλλά και για την θεά της γεωργίας. Όταν ο Ερυσίχθονας έκοψε το γηραιότερο δένδρο, η νύμφη που κατοικούσε εντός του τον προειδοποίησε πως θα τιμωρηθεί για την άσχημη συμπεριφορά του. Πράγματι η Δήμητρα εξοργίστηκε τόσο πολύ που αποφάσισε να τον τιμωρήσει παραδειγματικά. Πρόσταξε την θεά Πείνα να τον επισκεφτεί. Η Πείνα υπάκουσε αμέσως κάνοντας τον βασιλιά της Θεσσαλίας να πεινάει συνεχώς.
Ο Ερυσίχθονας άρχισε να υποφέρει καθώς έβλεπε ότι η πείνα του δε μπορούσε να κορεστεί με κανένα τρόπο, όσο και αν έτρωγε. Σύντομα άρχισε να χάνει όλο του την περιουσία, για να μπορεί να έχει χρήματα ώστε να αγοράζει φαγητό. Στο τέλος αναγκάστηκε να πουλήσει το παλάτι του, τους δούλους του και την όμορφη μοναχοκόρη του.
Τελικά ο Ερυσίχθονας, λιμοκτονώντας έφαγε τις ίδιες του τις σάρκες. Ο μύθος είναι σαφές ότι υποδεικνύει τον σεβασμό που οφείλει να δείχνει ο άνθρωπος έναντι της φύσης, αναπόσπαστο τμήμα της οποίας αποτελεί, και την ύβρη που διαπράττει καταστρέφοντας την .
Μία θέση που έρχεται σε αντίθεση με τον ανθρωποκεντρισμό που επικράτησε με την κατάρρευση του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, και που επικρατεί έως σήμερα, ο οποίος τοποθετεί τους ανθρώπους στην κορυφή της ιεραρχίας των ειδών. Ο Κέλσος αναφέρει στον «Αληθή λόγο» , την περί φύσεως, άποψη των Ελλήνων, που βρίσκεται σε αντίθεση με αυτή των Χριστιανών, που είχαν αρχίσει να επικρατούν:
« .. Ας μην νομίσει κανείς πως ο ορατός κόσμος, έχει διευθετηθεί προς χάρη του ανθρώπου. Τα κάθε τι γεννιέται και πεθαίνει για χάρη της διαφύλαξης του όλου – σύμφωνα με την αέναη διαδικασία αλλαγής, όπου το κάθε τι μετατρέπεται σε κάτι άλλο…(..).. Οι Χριστιανοί ισχυρίζονται πως τα πάντα δημιουργήθηκαν από τον θεό για χάρη του ανθρώπου, ενώ εμείς υποστηρίζουμε ότι δεν έγιναν και δεν γίνονται , ούτε για χάρη του ανθρώπου ούτε για χάρη των ζώων…(…)…Ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Θεό κατά τρόπο ώστε όλα τα μέρη του να συμβάλουν στην ολοκλήρωση και την τελειότητα του. Τα πάντα έχουν υπολογιστεί ώστε να εξυπηρετούν, όχι το ένα το άλλο, αλλά το όλον, και ο θεός για αυτό ενδιαφέρεται, και έτσι το όλον δεν το εγκαταλείπει η πρόνοια και δεν εξελίσσεται προς το χειρότερο, ούτε ο Θεός αποφασίζει ύστερα από κάποια περίοδο απραξίας να το τρέψει προς τον εαυτό του, ούτε και εξοργίζεται με τους ανθρώπους , όπως δεν εξοργίζεται με τους πιθήκους και τα ποντίκια. Ούτε απειλές εκτοξεύει εναντίων τους, γιατί το κάθε τι στον κόσμο κατέχει την θέση που του αναλογεί».
Με την έξοδο από τον μεσαίωνα, και την ανάπτυξη των επιστημών τον 16ο και 17ο αιώνα, η ανθρώπινη σκέψη απελευθερώθηκε από την δογματική θεολογική αντίληψη που διήρκησε πολλούς αιώνες. Υπό την νέα Καρτέσια επιστημονική λογική, η φύση λειτουργούσε με βάση μηχανικούς και μαθηματικούς νόμους, προσφέροντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο το άλλοθι για την σταδιακή χειραγώγηση και την εκμετάλλευση της φύσης, τις δύο τυπικές δραστηριότητες του δυτικού πολιτισμού.
Έτσι ενώ το σύμπαν στην αρχαιότητα θεωρείτο ως ένα ιερό οργανικό σύνολο, διασπάστηκε από την επιστήμη σε μία μάζα ασύνδετων μηχανισμών δίχως νόημα, αποτελούμενη από απομονωμένα στοιχεία ύλης, ανταγωνιζόμενα το ένα ενάντια στο ένα άλλο, σε μία Δαρβινική προσπάθεια, για την επιβίωση του ισχυρότερου. Οι οργανισμοί, σε μία τέτοια συνάρτηση, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων όντων, θεωρούνται μηχανές, δίχως να υπάρχει ηθικό όριο σε αυτούς που είναι σε θέση να τους χειριστούν με απώτερο στόχο το προσωπικό κέρδος. Πρόσφατες όμως μελέτες της σύγχρονης φυσικής αποκαλύπτουν την βασική ενότητα του σύμπαντος. Ο διάσημος φυσικός Heisenberg (Χάιζεμπεργκ), ήδη εδώ και δεκαετίες είχε δηλώσει:
«Η υπόθεση ότι πίσω από το στατιστικό κόσμο που μας αποκαλύπτουν οι παρατηρήσεις, κρύβεται ένας άλλος αληθινός κόσμος, για τον οποίο ισχύει η αρχή της αιτιότητας, αποτελεί στείρα, ανόητη και αυθαίρετη βεβαίως, (..)..,η συνηθισμένη περιγραφή της φύσης και προπαντός η πεποίθηση αυστηρής νομοτέλειας των φυσικών φαινομένων, βασίζεται στην υπόθεση ότι είναι δυνατή η παρατήρηση των φαινομένων χωρίς την αισθητή αλλοίωσή τους... Επειδή, από την άλλη μεριά, κάθε περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου στο χώρο και χρόνο, εξαρτάται από την παρατήρηση, προκύπτει ότι η περιγραφή στο χώρο και χρόνο και η κλασική αρχή της αιτιότητας αντιστοιχούν σε συμπληρωματικές απόψεις της πραγματικότητας που αμοιβαία αρνιούνται η μια την άλλη».
Έτσι ενώ στην Κλασική Μηχανική οι ιδιότητες και η συμπεριφορά των μερών καθόριζε αυτήν του συνόλου, στην Κβαντομηχανική η κατάσταση αντιστρέφεται. Το «όλον» είναι που καθορίζει την συμπεριφορά των μερών, καθώς σύμφωνα με την κβαντική θεωρία τα υποατομικά σωματίδια δεν είναι «αντικείμενα», αλλά αλληλοσυνδέσεις μεταξύ αντικειμένων που και αυτά με τη σειρά τους, είναι αλληλοσυνδέσεις μεταξύ άλλων αντικειμένων κ.λ.π. Προεκτείνοντας αυτή την «ολιστική» θεώρηση δημιουργήθηκε μία νέα επιστημονική θεωρία αυτή των «συστημάτων» («συστημική επιστήμη»), ενώ ο συνεπαγόμενος τρόπος σκέψης ονομάστηκε «συστημική συλλογιστική». Η συστημική επιστήμη συλλαμβάνει το σύνολο χωρίς να χάνει τα μέρη του, καθώς κάθε σύστημα αποτελεί μια «ολότητα», που είναι κάτι περισσότερο από απλό άθροισμα των μερών της. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, η θεωρία των συστημάτων, παρέχει ένα ολιστικό τρόπο κατανόησης του κόσμου μας. Κάτι που ισχύει σε όλα τα επίπεδα του κόσμου μας. Για παράδειγμα στο σώμα μας τα κύτταρα συνδυάζονται για να δημιουργήσουν ιστούς, οι ιστοί συνδυάζονται για δημιουργήσουν τα όργανα και τα όργανα για να δημιουργήσουν τους οργανισμούς. Αυτοί με την σειρά τους είναι ενταγμένοι μέσα σε κοινωνικά συστήματα και οικοσυστήματα. Τελικά, παντού στη φύση βρίσκουμε ζωντανά συστήματα «φωλιασμένα» μέσα σε άλλα, ζωντανά, συστήματα.
Με την συστημική προσέγγιση, η σχέση μεταξύ των μερών και του συνόλου έχει αντιστραφεί, και οι ιδιότητες των μερών μπορούν να κατανοηθούν μόνο από την οργάνωση του όλου, καθώς οι ιδιότητες ενός οργανισμού είναι ιδιότητες του όλου. Κανένα από τα συστατικά μέρη δεν τις έχει, αλλά αντίθετα αυτές προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις και τις σχέσεις μεταξύ των μερών. Οι ιδιότητες εξαφανίζονται όταν το σύστημα διαμελιστεί, είτε θεωρητικά είτε πρακτικά, στα εξ όσων συνετέθη. Το ότι μπορούμε να διακρίνουμε τα μεμονωμένα μέρη ενός συστήματος δεν σημαίνει ότι αυτά είναι απομονωμένα, ενώ η φύση του συνόλου είναι πάντοτε διαφορετική από το απλό άθροισμα των μερών του, κάτι που θυμίζει τα λόγια του Μάρκου Αυρήλιου:
«Θεωρήστε το σύμπαν ως ένα έμβιο ον, έχοντας μια ουσία και μια ψυχή και παρατηρήστε πώς όλα τα πράγματα έχουν αναφορά σε μια αντίληψη, αυτήν του έμβιου οντος, και πώς όλα τα πράγματα ενεργούν με μια κίνηση, και πώς όλα τα πράγματα είναι οι αιτίες της συνεργασίας όλων των πραγμάτων που υπάρχουν, παρατηρήστε επίσης τη συνεχή περιστροφή του νήματος και τη συνύφανση του ιστού».
Ακολουθώντας μία αντίθετη πρακτική, εγκλωβισμένοι στα προσωπικά μας θέλω και εγώ, υποταγμένοι στην θέληση για εξουσία κυριαρχία, και κατανάλωση, αγνοούμαι την ουσιαστική ενότητα μας την Γαία την Μάνα Γη. Κατά αυτόν τον τρόπο η Γαία αντιμετωπίστηκε ωφελιμιστικά από τον άνθρωπο δημιουργώντας πλήθος περιβαντολογικών προβλημάτων, εφόσον η παραγωγή καλείται να ικανοποιήσει τεχνητές ανάγκες, οι οποίες απαιτούν όλο και περισσότερη κατανάλωση, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Στο κυνήγι του κέρδους ανθεί η ευρεία χρήση των φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων , η ανάπτυξη των μεταλλαγμένων προϊόντων, και η παραγωγή πολλών γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, ενώ ανατράπηκαν και οι βασικοί φυσικοί κανόνες διατροφής με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την «Σπογγώδη Εγκεφαλοπάθεια των Βοοειδών». Σύμφωνα δε με την Διεθνή Υπηρεσία για την Έρευνα του Καρκίνου, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 80% των καρκίνων οφείλεται σε περιβαλλοντικές επιδράσεις. Οι εκατοντάδες των πιθανών και πραγματικών καρκινογόνων ουσιών, έχουν προσδιοριστεί μεταξύ των 70.000 βιομηχανικών χημικών ουσιών που μολύνουν τον αέρα, το νερό και το χώμα . (ο καρκίνος της παιδικής ηλικίας συνδέεται με μεταλλάξεις που επιφέρουν τα ραδιενεργά απόβλητα και τα φυτοφάρμακα που μολύνουν την θάλασσα, κατακάθονται στο βυθό και στην συνέχεια ξεβράζονται στις ακτές).
Τα τελευταία 50 χρόνια, η ανθρωπότητα έχει μεταβάλλει το οικοσύστημα τόσο δραστικά, όσο σε καμία άλλη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ανάγκες της σε τροφή, πόσιμο νερό, ξυλεία και φυτικές ίνες.
Ενδεικτικό είναι ότι ο άνθρωπος της προϊστορικής εποχής, κυνηγός ή συλλέκτης, χρειαζόταν 2500 περίπου χιλιοθερμίδες την ημέρα (στη μορφή χρήσεων ενέργειας και ύλης), ο άνθρωπος της κλασικής εποχής και των πρώτων χριστιανικών αιώνων χρειαζόταν για ημερήσια κατανάλωση 10.000 – 12.000 χιλιοθερμίδες την ημέρα, ενώ ο άνθρωπος της σύγχρονης εποχής έχει ανάγκη από 140.000 – 225.000 χιλιοθερμίδες την ημέρα, στις ανεπτυγμένες χώρες. Περίπου 15 από τα 24 οικοσυστήματα αποφασιστικής σημασίας για την ζωή πάνω στη Γη, έχουν υποβαθμιστεί σοβαρά, ή έχουν χρησιμοποιηθεί με τρόπους που δεν εξασφαλίζουν την διατήρησή τους.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο άνθρωπος αλλάζει την όψη της Γης, μεταμορφώνει την στεριά και την θάλασσα, καταστρέφει τις περιβαλλοντολογικές ισορροπίες, και μεταβάλλει δραστικά το κλίμα, σε τόσο μεγάλο βαθμό που ο καθηγητής και χημικός Paul J. Crutzen ( Πωλ Τ. Κρούτσεν) για να περιγράψει τις γεωλογικές αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη, ονόμασε μεταφορικά την εποχή που διανύουμε τώρα ως «Ανθρωπόκαινο», θέλοντας να την παρομοιάζει με μία εκ των γεωλογικών περιόδων (όπως η Ολόκαινος, η Μειόκαινος κλπ) κατά την οποία οι άνθρωποι ανταγωνίζονται τη φύση σε ότι αφορά την επίπτωση στο οικουμενικό περιβάλλον. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει:
«Η χρήση των πόρων της Γης από την ανθρωπότητα έχει αυξηθεί τόσο πολύ, που μοιάζει δικαιολογημένο να ορίσουμε τους περασμένους δυο αιώνες και το μέλλον ως νέα γεωλογική εποχή».
Ο ίδιος επιστήμονας βραβευμένος το 1995 με το Νομπέλ Χημείας για τη συνεισφορά του στην κατανόηση του φαινομένου της τρύπας του όζοντος, γνωρίζοντας ίσως καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον, τις επιπτώσεις από την μόλυνση του περιβάλλοντος και της τρύπας του όζοντος προειδοποιεί πως:
«Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα ζήσουν κατά πάσα πιθανότητα σε μια περίοδο δραστικών κλιματολογικών και περιβαλλοντολογικών αλλαγών».
Τα λόγια αυτά έρχονται να επιβεβαιώσουν τα πορίσματα της επιτροπής ειδικών που συνέστησαν τα Ηνωμένα Έθνη, σύμφωνα με τα οποία, η μέση θερμοκρασία στη Γη αυξήθηκε κατά 0,6°C μέσα στον τελευταίο αιώνα, ενώ προβλέπεται πως θα υπάρξει άνοδος της θερμοκρασίας από δύο έως 5,8 βαθμούς Κελσίου έως το τέλος του 21ου αιώνα.
Νεότερες πιο ανησυχητικές έρευνες , έδειξαν πως η μέση θερμοκρασία του πλανήτη ίσως αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες πολύ περισσότερο από ότι εκτιμήθηκε, προβλέποντας αύξηση της θερμοκρασίας έως και κατά 11 βαθμούς Κελσίου.
Και όλα αυτά την στιγμή που η αριθμητική πρόοδος αύξησης των φυσικών καταστροφών, είναι ήδη ιδιαίτερα ανησυχητική. Την δεκαετία που πέρασε συνέβησαν 86 μεγάλης κλίμακας καταστροφές, ενώ αντίστοιχα την δεκαετία του '50 ήταν 20, και την δεκαετία του '70, 47.
Η κατανόηση της φύσης παραμένει ο βασικός στόχος της επιστημονικής σκέψης, αλλά η κατανόηση δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον έλεγχο της φύσης, διότι, όπως σημειώνει ο διάσημος φυσικός Ilya Prigogine (Ι. Πρίγκοζιν) : «θα ήταν τυφλός ο αφέντης που θα πίστευε ότι καταλαβαίνει τους δούλους του, επειδή εκείνοι υπακούουν στις διαταγές του», και συμπληρώνει ο Prigogine:
« Είναι ο διάλογος με τη φύση αυτός που μας επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. ¨Η επιβάλλει μια νέα αντίληψη της ίδιας της φύσης. Η επιστήμη του τέλους του αιώνα θα είναι όλο και περισσότερο επιστήμη των «ολικών φαινομένων. Θα έλεγα ότι η εικόνα που πρέπει να εγκαταλείψουμε είναι εκείνη, στην οποία ο άνθρωπος είναι ο βασιλιάς του σύμπαντος, το μοναδικό λογικό ον εν μέσω κάθε είδους σκλάβων. Στην πραγματικότητα, σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι παρά μέρος ενός αρκετά πολύπλοκου πλέγματος αλληλεπιδράσεων. Παρά την ευφυΐα του, η οικολογική του επιτυχία παραμένει επισφαλής. Υπάρχουν ζώα που κατορθώνουν πολύ μεγαλύτερη οικολογική επιτυχία. Για παράδειγμα, τα μυρμήγκια. Συγκεντρωμένα όλα μαζί διαθέτουν μια βιομάζα δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη των ανθρώπων και βρίσκονται παντού, ενώ οι άνθρωποι βρίσκονται κυρίως στις πόλεις. Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας του περιβάλλοντος. Το πρόβλημα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-φύσης θα προταθεί με ειδικούς όρους και θα απαιτήσει έρευνες που μόλις τώρα αρχίζουν»
Ο άνθρωπος βέβαια δεν είναι δυνατόν να σταματήσει να μαθαίνει και να εξελίσσεται, ούτε είναι δυνατόν επίσης να σταματήσει να αλλάζει την φύση, κάτι που κάνουν εκ των πραγμάτων και όλα τα υπόλοιπα έμβια όντα. Εμείς όμως μπορούμε να καθορίσουμε το είδος των αλλαγών που προκαλούμε, με γνώμονα τις γνώσεις που έχουμε αποκτήσει, για την διασφάλιση ενός καλύτερου κόσμου, για τις γενεές που ακολουθούν. Η αναγνώριση της αλληλεπίδρασης του φυσικού κόσμου στο σύνολό του, και η συνειδητοποίηση των αποτελεσμάτων της αλόγιστης και καταστροφικής δραστηριότητας του ανθρώπου, στο οικοσύστημα, και εν τέλη η άρση της ανθρώπινης αλαζονείας, θα πρέπει να αποτελέσουν τα βασικά συνθετικά στοιχεία του συνειδητοποιημένου πολίτη της κοινωνίας του 21ου αιώνα.
Οι πρόγονοι μας πρωταγωνίστησαν στο παρελθόν στη θέσπιση των άυλων αξιών, εμείς συνεπώς σήμερα έχουμε την ιερή υποχρέωση να πρωτοστατήσουμε σε αυτή την αλλαγή συνείδησης για μία άλλη στάση ζωής.
Θα πρέπει λοιπόν να δούμε την φύση ως «ΟΛΟΝ». Και επειδή η Φύση «ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΝ», η θέληση για το καλό, πρέπει να αποτελέσει ένα οικουμενικό ιδεώδες, για όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες. Ο Albert Einstein αναφέρει σχετικά:
«Ένα ανθρώπινο ον είναι μέρος του όλου, που καλείται από εμάς σύμπαν, ένα μέρος περιορισμένο στον χώρο και στον χρόνο. Αυτό συλλαμβάνει τον εαυτό του, τις σκέψεις του και τα συναισθήματά του ξεχωριστά από το υπόλοιπο… ένα είδος οπτικής ψευδαίσθησης της συνείδησής του. Η πλάνη αυτή είναι ένα είδος φυλακής για εμάς, εφόσον μας περιορίζει στις προσωπικές μας επιθυμίες, σε μία στοργή μόνο για λίγα κοντινά μας πρόσωπα. Το καθήκον μας είναι να ελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από αυτήν την φυλακή διευρύνοντας την συμπόνια, έτσι ώστε να αγκαλιάζει όλα τα ζωντανά όντα και ολόκληρη την φύση με την ομορφιά της. κανένας δεν μπορεί να το καταφέρει αυτό εντελώς, αλλά ο αγώνας για ένα τέτοιο επίτευγμα είναι από μόνος του μέρος της απελευθέρωσης και θεμελίωσης της εσωτερικής ασφάλειας».
Η νέα αντίληψη που θα πρέπει να αναπτυχθεί για την σχέση φύσης ανθρώπου δεν προκύπτει μόνο από την νέα οπτική της σύγχρονης επιστήμης, και από τις καταστροφές, που έχει προκαλέσει στο φυσικό περιβάλλον με την συμπεριφορά του ο άνθρωπος , όσο και νέων ηθικών θεμάτων που εγείρονται από τον τρόπο με τον οποίο έχει παρέμβει η τεχνολογία και η μοριακή βιολογία στο αρχέγονο γενετικό υλικό, και κατά συνέπεια στην εξελεγκτική διαδικασία του ανθρώπινου - και όχι μόνο – είδους .
Και αυτό διότι στην προσπάθεια δημιουργίας υπεράνθρωπων, δια μέσω της τεχνολογίας, ο άνθρωπος αυτονομείται όλο και περισσότερο από τους βιολογικούς του περιορισμούς, τείνοντας να μεταμορφωθεί σε μια πρωτοφανή εξελικτική δύναμη, στην οποία εκτός της βιολογικής φυσικής υπόστασης, παρεμβάλλονται τεχνολογικά ηλεκτρονικά εμφυτεύματα που βελτιώνουν και επαυξάνουν τις φυσιολογικές ικανότητες του άνθρωπου.
Αν σε αυτό συνυπολογίσουμε την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της μηχανικής , της ηλεκτρονικής, της πληροφορικής και της νανο τεχνολογίας, τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό πως όλα τα παραπάνω, καθιστούν τον άνθρωπο ανίκανο να παρακολουθήσει τα ίδια του τα επιτεύγματα, αναδεικνύοντας τις μηχανές σε απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του. Ολοένα και περισσότεροι επιστήμονες επιμένουν ότι την δεκαετία 2030-2040 ο άνθρωπος θα πρέπει να συνδεθεί υβριδικά με τις μηχανές, αν θέλει να αποφύγει τον πλήρη αφανισμό του από αυτές.
Ερευνητές της τεχνητής νοημοσύνης, όπως ο Ray Kurzweill (Ρ. Κούρτζβαιλ), διαπιστώνουν πως σύμφωνα με στατιστικές αναλύσεις, ο ρυθμός της τεχνολογικής εξέλιξης διπλασιάζεται κάθε 10 χρόνια.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα επόμενα δέκα χρόνια θα συμπυκνώνουν εξελίξεις που είδαμε τα προηγούμενα 20 χρόνια, και τα μεθεπόμενα 10, εξελίξεις 40 χρόνων. Το 2030, οι άνθρωποι θα έχουν γνωρίσει τεχνολογικά επιτεύγματα που θα αναλογούν σε 130 χρόνια προόδου με τον σημερινό ρυθμό, ενώ στο τέλος του 21ου αιώνα, η ανθρωπότητα θα έχει δει πρόοδο αντίστοιχη εκείνης που εμείς, θα χρειαζόμασταν 20.000 χρόνια για να τη γνωρίσουμε!
Επιστήμονες επισημαίνουν ότι γύρω στο 2030 θα είναι εφικτό το πάντρεμα του τεχνικού και του βιολογικού κόσμου, με υπολογιστές να διασυνδέονται και να ανταλλάσσουν δεδομένα - και σκέψεις - με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο ενώ έως τώρα η «τελεολογία» της μετεξέλιξης του σε μια νέα ανώτερη μορφή ύπαρξης, διεκδικήθηκε μέσω της θρησκείας, της φιλοσοφίας, της αλχημείας, και του ιδεαλισμού, στις ημέρες μας το ενδεχόμενο του μετα-ανθρώπου, κατακτά νέους ορίζοντες και προοπτικές. Δια μέσου της επιστήμης, αναζητούνται υπερ ανθρώπινες καταστάσεις, όπως η «ένωση» ανθρώπου και μηχανής, δια μέσω εμφυτευμένων μικροτσίπ , τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν σε συνδυασμό με ανθρώπινα νευρικά κύτταρα, αλλά και δια μέσω «προσθετικών» μηχανικών μερών, με σκοπό την δημιουργία Υβριδικών Ανθρώπων ή Cyborgs.
Εάν στο μέλλον άνθρωπος και μηχανή ενωθούν με σκοπό την δημιουργία Υβριδικών Ανθρώπων ή Cyborgs, θα είναι η στιγμή κατά την οποία η ανθρώπινη συνείδηση θα κληθεί να συνυπάρξει με την ύλη σε ένα άλλο επίπεδο, όχι πια με το σώμα που αποτελούσε για πολλούς από τους αρχαίους φιλόσοφους την φυλακή της ψυχής, αλλά με ένα νέο «ελιτίστικο», τροποποιημένο τόσο γονιδιακά όσο βιονικά εξελιγμένο σώμα, που θα προσφέρει υπερ-ανθρώπινες δυνατότητες. Θα είναι η στιγμή που ο «homo economicus», θα δώσει την θέση του στον «homo electronicus».
Αυτή αντιπροσωπεύει μία νέα προμηθεική επανάσταση, καθώς για πρώτη φορά το ανώτερο τμήμα του ανθρώπου, το πνεύμα, η συνείδηση, το εγώ, ο εαυτός, η ψυχή όπως ο μετα- ανθρώπινος μύθος έως τώρα είχε θεωρήσει, λαμβάνει πλέον ουσία υλιστική -τεχνολογική, και όχι μεταφυσική, μεταλλάσσοντας την υπόσταση, και το μέλλον του ανθρώπου.
Εάν λοιπόν αποφύγουμε τον κίνδυνο να καταστρέψουμε τον πλανήτη λόγω της καταστροφής του περιβάλλοντος, ελλοχεύει ο κίνδυνος από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της τεχνολογίας και την πρωτοκαθεδρία των μηχανών, τα Ανθρωποειδή (Humanoids), οι Υβριδικοί Άνθρωποι (Cyborgs ή Hybridus) ή τα Ρομποτοειδή (Androids) να αποτελέσουν την «φυσική» βιολογικά και μορφολογικά εξέλιξη του σημερινού ανθρώπου. Έτσι εάν λοιπόν ο κίνδυνος του παρελθόντος ήταν να γίνουν οι άνθρωποι δούλοι, ο κίνδυνος του μέλλοντος θα είναι οι άνθρωποι - εάν επιζήσουν - , να γίνουν ρομπότ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου